📌 Giriş
Ticari ilişkilerde taraflar arasındaki hak ve yükümlülükleri belirlemek için yapılan sözleşmeler, şirketler için büyük önem taşır. Ancak sözleşme hükümlerinin ihlali, yanlış yorumlanması veya yerine getirilmemesi, taraflar arasında hukuki uyuşmazlıklara yol açabilir. Bu tür uyuşmazlıklar, şirketlerin maddi kayıplar yaşamasına ve hukuki yaptırımlarla karşı karşıya kalmasına neden olabilir.
📌 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK), sözleşmeden doğan uyuşmazlıkların çözüm yollarını düzenlemektedir.
Bu makalede, sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlık türleri, sözleşme ihlali durumunda uygulanabilecek hukuki yollar, tazminat talepleri, arabuluculuk ve tahkim süreçleri ile şirketlerin sözleşme risklerini nasıl en aza indirebileceği detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 Sözleşmeden Doğan Uyuşmazlıklar Nelerdir? Hukuki Dayanakları
📌 Sözleşmeden doğan uyuşmazlıklar, taraflardan birinin sözleşme şartlarına uymaması veya yanlış yorumlaması sonucu ortaya çıkan hukuki anlaşmazlıklardır.
✔ 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 1-50, sözleşmelerin kurulması, geçerliliği ve hükümlerini düzenler.
✔ 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK), sözleşme ihlalleri nedeniyle açılabilecek davaları belirler.
✔ Ticaret Kanunu ve İş Kanunu, belirli türdeki sözleşmeler için ek düzenlemeler içerir.
📌 Örnek: Bir tedarikçi, sözleşmede belirlenen tarihte teslimat yapmazsa, alıcı firma zarar görebilir ve hukuki yollara başvurabilir.
📌 Önemli Not: Sözleşmeden doğan uyuşmazlıkların çözüm süreci, sözleşmede belirlenen hükümlere ve taraflar arasında yapılan ek anlaşmalara bağlıdır.
📌 Ticari Sözleşmelerde En Sık Karşılaşılan Anlaşmazlık Türleri
📌 Şirketler arasındaki sözleşmelerde en sık karşılaşılan uyuşmazlık türleri şunlardır:
✔ 1️⃣ Ödeme Uyuşmazlıkları
- Alıcının mal veya hizmet bedelini zamanında ödememesi.
- Vadeli ödemelerde gecikmeler ve faiz ihtilafları.
✔ 2️⃣ Teslimat ve Hizmet İhlalleri
- Ürün veya hizmetin zamanında teslim edilmemesi.
- Eksik veya hatalı ürün/hizmet sağlanması.
✔ 3️⃣ Fesih ve Cayma Hakkı Uyuşmazlıkları
- Sözleşmenin tek taraflı olarak feshedilmesi.
- Sözleşmenin geçerli bir sebep olmadan iptal edilmesi.
✔ 4️⃣ Rekabet Yasağı ve Gizlilik İhlalleri
- Çalışanların veya iş ortaklarının gizli bilgileri paylaşması.
- Rakip firmalarla izinsiz iş yapılması.
📌 Örnek: Bir inşaat firması, yüklenici firmayla yaptığı anlaşma kapsamında sözleşmede belirlenen sürede iş teslimi yapılmadığında, gecikme tazminatı talep edebilir.
📌 Önemli Not: Sözleşmelerde, ihlal durumlarında uygulanacak cezai şartlar ve çözüm yöntemleri açıkça belirtilmelidir.
📌 Sözleşme İhlali ve Tazminat Talepleri
📌 Sözleşme ihlali, taraflardan birinin sözleşmede belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda ortaya çıkar.
✔ 1️⃣ Maddi Tazminat Talepleri
- Sözleşme ihlali nedeniyle doğrudan mali kayıplar için talep edilir.
- Teslim edilmeyen mal/hizmet bedeli, cezai şartlar veya zarar tazminatı kapsamına girer.
✔ 2️⃣ Manevi Tazminat Talepleri
- Ticari itibara zarar verilmesi veya iş kaybı nedeniyle talep edilir.
- Genellikle rekabet yasağı ve gizlilik ihlalleri nedeniyle açılır.
✔ 3️⃣ Cezai Şartların Uygulanması
- Sözleşmede belirlenen cezai maddeler uygulanabilir.
- Tarafların anlaşmazlıkları çözmek için önceden belirlediği para cezaları devreye girer.
📌 Örnek: Bir taşeron firma, taahhüt ettiği projeyi zamanında tamamlamazsa, işveren firma sözleşmede belirtilen gecikme cezasını uygulayabilir.
📌 Önemli Not: Tazminat talepleri için sözleşmede açık bir hüküm bulunmalıdır. Aksi halde ispat süreci zorlaşabilir.
📌 Sözleşme Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk ve Tahkim Yöntemleri
📌 Ticari sözleşmelerde uyuşmazlık yaşayan taraflar, mahkemeye başvurmadan önce alternatif çözüm yollarını değerlendirebilir.
1️⃣ Arabuluculuk Süreci
✔ 1 Eylül 2023 itibarıyla ticari alacak davalarında arabuluculuk zorunlu hale gelmiştir.
✔ Taraflar, tarafsız bir arabulucu eşliğinde anlaşmaya çalışır.
✔ Çözüm sağlanırsa, mahkemeye gitmeye gerek kalmaz.
2️⃣ Tahkim Süreci
✔ Taraflar, mahkemeye gitmek yerine özel bir tahkim heyeti önünde uyuşmazlığı çözer.
✔ Daha hızlı ve maliyet açısından avantajlı bir yöntemdir.
✔ Uluslararası ticari sözleşmelerde ICC (Uluslararası Ticaret Odası) tahkimi sıkça tercih edilir.
📌 Örnek: İki şirket arasındaki büyük bir ticari anlaşmazlık, mahkemeye gitmeden İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC) aracılığıyla çözülebilir.
📌 Önemli Not: Ticari sözleşmelere tahkim maddesi eklenmesi, uzun dava süreçlerinden kaçınmak için avantaj sağlar.
No responses yet