30 Ekim 2024 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikler, tüketici haklarının korunması ve ticari faaliyetlerin şeffaflığının artırılması amacıyla önemli yenilikler getirmiştir. Bu makalede, özellikle doğrudan satış sistemine ilişkin getirilen yeni düzenlemeler ve bunların uygulamadaki etkileri ele alınacaktır.
Doğrudan Satış Sisteminin Tanımı ve Kapsamı
Kanuna eklenen 47/A maddesi ile doğrudan satış sistemi yasal bir çerçeveye oturtulmuştur. Bu maddeye göre, doğrudan satış sistemi, bir sermaye şirketi tarafından oluşturulan ve iş sözleşmesiyle istihdam edilmeyen bağımsız temsilcilerin, komisyon, prim, teşvik ve ödül gibi menfaatler karşılığında tüketicilere mal veya hizmet pazarladığı bir satış yöntemidir. Bu tanım, doğrudan satış ile yasa dışı piramit satış sistemleri arasındaki ayrımı netleştirmeyi amaçlamaktadır.
Doğrudan Satış Şirketlerine Getirilen Yükümlülükler
Yeni düzenlemelerle birlikte, doğrudan satış şirketlerine çeşitli yükümlülükler getirilmiştir:
- Sermaye Şirketi Olma Zorunluluğu: Doğrudan satış faaliyeti yürüten şirketlerin sermaye şirketi statüsünde olması gerekmektedir.
- Kazanç Sisteminin Düzenlenmesi: Sistemin, yeni katılımcılar ekleyerek kazanç elde etmeye değil, mal veya hizmet satışına dayanması zorunluluğu getirilmiştir. Bu düzenleme, piramit satış sistemlerinin önlenmesini hedeflemektedir.
- Zorunlu Alım ve Üyelik Bedeli Yasağı: Doğrudan satıcıların sisteme katılımı veya devamı için zorunlu bir giriş ücreti veya belirli bir ürün alım şartı getirilemez. Ayrıca, tüketicilere satılması öngörülmeyen paket, aidat veya yenileme gibi mali yükümlülükler dayatılamaz.
- Cayma Hakkı: Tüketicilere, doğrudan satış kapsamında aldıkları mal veya hizmetler için herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin 30 gün içinde cayma hakkı tanınmıştır.
- Bilgilendirme Sistemi Kurma Yükümlülüğü: Doğrudan satış şirketleri, tüketicilerin taleplerini iletebilecekleri ve takip edebilecekleri bir sistem kurmakla yükümlüdür.
İdari Para Cezaları ve Yaptırımlar
Kanunda yapılan değişikliklerle, doğrudan satış sistemine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranan şirketler için idari para cezaları öngörülmüştür:
- Aykırılık Durumunda Cezalar: 47/A maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarına aykırı hareket eden şirketlere her bir ihlal için 5 milyon TL; dördüncü, beşinci ve yedinci fıkralara aykırı hareket edenlere ise her bir ihlal için 2.200 TL idari para cezası uygulanacaktır.
- İhtar ve Ek Süre Tanıma: Altıncı fıkraya aykırı hareket eden şirketlere, eksikliklerini gidermeleri için üç ay süre tanınacak; bu süre sonunda gerekli düzeltmeler yapılmazsa 1 milyon TL idari para cezası uygulanacaktır.
Örnek Senaryo
Senaryo:
Zeynep Hanım, bir doğrudan satış şirketine katılarak kozmetik ürünleri satmaya başlamıştır. Şirket, Zeynep Hanım’dan sisteme giriş ücreti ve aylık aidat talep etmiştir. Ancak Zeynep Hanım, yeni düzenlemeler doğrultusunda bu taleplerin hukuka aykırı olduğunu fark etmiş ve Ticaret Bakanlığı’na şikâyette bulunmuştur. Yapılan inceleme sonucunda, ilgili şirket hakkında idari para cezası uygulanmıştır.
Yaklaşık Maliyetler
| İşlem Türü | Yaklaşık Maliyet (TL) |
|---|---|
| Hukuki Danışmanlık | 5.000 – 15.000 |
| İdari Para Cezası (Şirketler İçin) | 2.200 – 5.000.000 |
| Cayma Hakkı Kullanımı | Ücretsiz |
Not: Maliyetler, olayın niteliğine ve sürecin uzunluğuna göre değişiklik gösterebilir.
Hukuki Danışmanlık Almanın Önemi
Doğrudan satış sistemi kapsamında tüketicilerin ve satıcıların haklarının korunması, yeni düzenlemelere tam uyum sağlanması için hukuki danışmanlık alınması önem arz etmektedir. Özellikle idari para cezalarının yüksek olması nedeniyle, şirketlerin yasal yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmesi büyük önem taşımaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Doğrudan satış sistemi nedir?
Bağımsız satıcıların, prim veya komisyon karşılığında tüketicilere mal veya hizmet sunduğu satış yöntemidir.
2. Sisteme giriş ücreti alınabilir mi?
Hayır. Yeni düzenleme ile giriş ücreti ve zorunlu ürün alımı yasaklanmıştır.
3. Cayma hakkı süresi ne kadardır?
Doğrudan satış kapsamında alınan ürünler için 30 gündür.
4. Şikâyet nereye yapılır?
Ticaret Bakanlığı ve Tüketici Hakem Heyetlerine başvurabilirsiniz.
No responses yet