Kamu görevlilerine tanınan yetkiler, kamu yararı amacıyla kullanılmak üzere verilmiştir. Ancak bazı durumlarda bu yetkilerin kişisel çıkar, keyfi uygulama ya da ihmal yoluyla kötüye kullanılması, cezai sorumluluk doğurur. İşte bu kapsamda değerlendirilen suçlardan biri de “görevi kötüye kullanma” suçudur.
Türk Ceza Kanunu’nun 257. maddesinde düzenlenen bu suç, hem kamu düzenini hem de vatandaşın devlete olan güvenini doğrudan ilgilendirir. 2025 yılı itibariyle görevi kötüye kullanma suçunun kapsamı, cezası, yargılaması ve örnek olaylarla tüm yönlerini ele alıyoruz.
Görevi Kötüye Kullanma Nedir? (TCK m. 257)
Görevi kötüye kullanma, kamu görevlisinin görevini:
- Kanunlara aykırı biçimde yapması
- Gereği gibi yapmaması
- Görevi ihmal etmesi
sonucunda, bir kişinin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olması durumudur.
Türk Ceza Kanunu’nun 257. maddesi, bu suçu açıkça tanımlar ve cezai yaptırımlarını belirler.
TCK 257. Madde 2025 Metni
Madde 257 – (1) Görevin gereklerine aykırı hareket ederek kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan kamu görevlisine 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Görevin ihmali suretiyle aynı sonucun doğması hâlinde ise, 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası verilir.
(3) Bu suçun soruşturulması ve kovuşturulması, şikâyete bağlı değildir.
Görevi Kötüye Kullanma Suçunun Unsurları
- Fail: Yalnızca kamu görevlisi olabilir.
- Fiil: Görev gereklerine aykırı hareket, ihmalkarlık veya keyfi uygulama
- Sonuç: Kişi mağduriyeti veya kamu zararı oluşmalıdır.
- Kusur: Kast aranır. Taksirli davranışlar bu kapsamda değerlendirilmez.
Görevi Kötüye Kullanma Suçuna Örnekler
- Belediyede çalışan memurun ruhsat işlemlerini keyfi olarak geciktirmesi
- Polis memurunun yasal yetkisi dışında arama yapması
- İcra memurunun bilerek haczi eksik yapması
- Öğretmenin kasıtlı şekilde sınav notlarını yanlış vermesi
- Belediye başkanının ruhsatsız inşaata göz yumması
Görevi Kötüye Kullanma ile Görevi İhmal Arasındaki Fark
| Kriter | Görevi Kötüye Kullanma | Görevi İhmal |
|---|---|---|
| Fiil | Bilinçli, aktif bir kötüye kullanma | Yapılması gerekenin yapılmaması |
| Kast | Kast zorunlu | İhmalkarlık veya bilinçli kayıtsızlık |
| Ceza | 6 ay – 2 yıl | 3 ay – 1 yıl |
| Örnek | Keyfi uygulama | Evrak işlememek, süresi geçmek |
Görevi Kötüye Kullanma Suçunun Cezası Nedir?
2025 yılı itibariyle ceza miktarlarında artış olmamakla birlikte, uygulamalarda hapis cezalarının adli para cezasına çevrilmediği görülmektedir.
| Fiil Türü | Hapis Cezası Süresi |
|---|---|
| Kötüye kullanma (aktif fiil) | 6 ay – 2 yıl |
| Görevi ihmal (pasif fiil) | 3 ay – 1 yıl |
Not: Cezanın alt sınırı düşük olduğundan, ceza ertelenebilir. Ancak suçun ağırlığına göre hâkim takdiri önemlidir.
Şikayet Gerekir mi?
Hayır. Bu suç şikâyete bağlı değildir. Savcılık re’sen soruşturma yapar. Ancak mağdurun başvurusu süreci başlatabilir.
Soruşturma ve Yargılama Süreci
- Şikayet veya ihbar
- Savcılık tarafından soruşturma başlatılır
- Gerekirse kamu kurumundan izin alınır (memur soruşturma izni)
- Delil toplanır
- İddianame düzenlenirse ceza mahkemesinde dava açılır
Zamanaşımı Süresi
- Suç tarihinden itibaren 8 yıl
- Bu sürede dava açılmazsa zamanaşımı gerçekleşir
Görevi Kötüye Kullanma ile Rüşvet ve Zimmet Arasındaki Fark
- Görevi kötüye kullanma kamusal görevle ilgili genel kötü davranıştır.
- Rüşvet ise doğrudan menfaat karşılığı işlem yapmadır.
- Zimmet ise kamu malını kendine geçirmek demektir.
Sık Sorulan Sorularla Görevi Kötüye Kullanma
❓ Belediye çalışanı işlem yapmadı. Bu suç sayılır mı?
Eğer ihmali nedeniyle mağduriyet veya zarar doğmuşsa evet.
❓ Polis arama kararı olmadan evime girdi. Şikayet edebilir miyim?
Evet. Bu durum görevi kötüye kullanma suçu kapsamına girebilir.
❓ Ceza alırsam memuriyetten çıkarılır mıyım?
Hapis cezası kesinleşirse ve suç memuriyeti etkiler nitelikteyse disiplin cezası veya memuriyetten çıkarma gündeme gelir.
❓ Suçun mağduru kim olur?
Hem zarar gören vatandaş hem de kamunun kendisi mağdur sayılır.
Sonuç: Görevi Kötüye Kullanma Suçu Kamu Güvenliğini Doğrudan Etkiler
Görevi kötüye kullanma, kamu görevinin halka hizmet amacı dışına çıkarılması anlamına gelir ve bu tür eylemler yalnızca bireysel değil, toplumsal güveni zedeleyici sonuçlar doğurur. 2025 itibariyle yargı organları, bu suçları ciddiyetle ele almakta ve kamu görevlilerinin hesap verebilirliğini güçlendirmektedir.
Bu nedenle kamu görevini kötüye kullananlar hakkında derhal adli sürece başvurulmalı, deliller toplanmalı ve hukuki haklar zamanında kullanılmalıdır.
No responses yet