Giriş
Evlilik, Türk Medeni Kanunu’na göre belirli şekil ve şartlara uygun olarak kurulan bir birlikteliktir. Ancak bazı durumlarda, evliliğin kurulması sırasında mevcut olan hukuki engeller veya irade bozuklukları nedeniyle evliliğin iptali gündeme gelebilir. Bu makalede, evliliğin iptali nedir, hangi hallerde mümkündür, iptal davası kimler tarafından nasıl açılır ve iptalin sonuçları nelerdir gibi sorular detaylı bir şekilde yanıtlanacaktır.
Evliliğin İptali Nedir?
Evliliğin iptali, evlilik birliğinin baştan itibaren geçersiz olduğunun mahkeme kararıyla tespit edilmesidir. İptal edilen evlilik, başlangıçtan itibaren yok hükmündedir; ancak bazı sonuçları korunabilir.
İptal ile boşanma birbirine karıştırılmamalıdır:
- Boşanma: Geçerli bir evliliğin sona erdirilmesidir.
- İptal: Evliliğin hukuken hiç doğmamış gibi kabul edilmesidir.
Evliliğin İptal Sebepleri
Türk Medeni Kanunu’na göre evliliğin iptali iki başlık altında incelenir:
1. Mutlak Butlan Sebepleri (TMK md.145)
Aşağıdaki durumlarda evlilik kesin olarak geçersizdir ve herkes tarafından iptal davası açılabilir:
- Eşlerden biri evlenme sırasında evli ise
- Eşlerden biri sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksunsa (akıl hastalığı vb.)
- Evlilik, kanunda yasaklanan derecede hısımlar arasında yapılmışsa (örneğin kardeşler)
2. Nispi Butlan Sebepleri (TMK md.148)
Bu sebepler sadece ilgili kişi tarafından ileri sürülebilir:
- Ayırt etme gücünden geçici olarak yoksunluk (örneğin alkol/ilaç etkisi)
- Yanılma (eşin kişiliği, kimliği hakkında yanılma)
- Aldatma (evlilik öncesi ağır bir hastalığın saklanması vb.)
- Korkutma (tehdit yoluyla evlendirilme)
Evliliğin İptali Davasını Kimler Açabilir?
İptal davası, iptal sebebine göre farklı kişiler tarafından açılabilir:
- Mutlak butlan sebebi varsa: Cumhuriyet savcısı, eşler, ilgililer
- Nispi butlan sebebi varsa: Yalnızca ilgili eş (örneğin aldatılan, yanılgıya düşen eş)
Evliliğin İptali Davasında Süreler
- Mutlak butlan davalarında süre yoktur. Her zaman açılabilir.
- Nispi butlan davalarında süre: Sebebin öğrenilmesinden itibaren 6 ay ve her hâlükârda evliliğin üzerinden 5 yıl geçmeden açılmalıdır.
Evliliğin İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
- Görevli Mahkeme: Aile Mahkemesi
- Yetkili Mahkeme: Davalının yerleşim yeri mahkemesi veya eşlerin son 6 ay birlikte oturdukları yer mahkemesi
Evliliğin İptali Sonucunda Ne Olur?
- Evlilik geçersiz sayılır: Eşler evli sayılmaz.
- İyi niyetli eşin hakları korunur: Mal rejimi, soybağı ve miras hakları korunabilir.
- Çocukların durumu: Evlilikten doğmuş gibi işlem görürler; evlilik içi çocuk sayılırlar.
- Nafaka ve tazminat: İyi niyetli eş, yoksulluk nafakası ve tazminat talep edebilir.
İptal Edilen Evlilikte Çocukların Durumu
Türk Medeni Kanunu’nun 154. maddesi uyarınca:
- Evliliğin iptal edilmiş olması, çocukların evlilik içi doğmuş sayılmalarını engellemez.
- Baba ile çocuk arasında soybağı kurulmuş olur.
Evliliğin İptali Davasında Deliller
- Nüfus kayıtları
- Tanık beyanları
- Sağlık raporları (örneğin akıl hastalığı varsa)
- Yazılı belgeler (tehdit mesajları vb.)
Boşanma Yerine Evliliğin İptali Davası Ne Zaman Tercih Edilir?
- Evliliğin geçersizliği baştan itibaren açıksa
- Özellikle ağır aldatma, tehdit veya akıl hastalığı gibi durumlarda
- Evliliğin hukuki sonuçlarından tamamen kurtulmak isteniyorsa
Sonuç
Evliliğin iptali, evlilik birliğinin baştan geçersiz olduğunu ortaya koyan ciddi bir hukuki süreçtir. Her ne kadar evlilik iptali istisnai bir durum olsa da, şartları mevcutsa boşanma yerine bu yol tercih edilebilir. Süreç karmaşık ve teknik olduğundan, alanında uzman bir aile hukuku avukatından profesyonel destek alınması tavsiye edilir.
No responses yet