İş gücü piyasasında esnek istihdam modelleri giderek önem kazanmaktadır. Bu modellerden biri olan ödünç işçi çalıştırma, geçici iş ilişkisi kapsamında işverenler arasında işçi paylaşımına imkân tanır. Türkiye’de ödünç iş ilişkisi, 4857 sayılı İş Kanunu’nda açık şekilde düzenlenmiş olup hem işveren hem de işçi açısından belirli yasal şartlara tabidir. Bu yazıda, ödünç işçi çalıştırmanın yasal dayanağı, uygulama koşulları, tarafların hak ve yükümlülükleri ile dikkat edilmesi gereken unsurlar tüm yönleriyle ele alınmaktadır.
Ödünç İşçi Nedir?
Ödünç işçi, bir işverenin bordrosunda yer almasına rağmen, geçici olarak başka bir işverenin işyerinde çalıştırılan işçidir. Bu durum, geçici iş ilişkisi kapsamında değerlendirilir ve belirli kurallar çerçevesinde yürütülür.
Hukuki Dayanak
Ödünç işçi çalıştırma, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 7. maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre:
“Geçici iş ilişkisi, bir işverenin, işçisini, holding bünyesinde ya da aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde ya da özel istihdam büroları aracılığıyla geçici olarak başka bir işverene devretmesidir.”
Ödünç İşçi Çalıştırmanın Yolları
Geçici iş ilişkisi kurulması üç farklı şekilde mümkündür:
1. Holding İçinde veya Şirketler Topluluğunda
Bir şirketin kendi bünyesindeki başka bir şirkete işçisini geçici olarak devretmesiyle oluşur. Bu durumda arada ücretli bir aracı kurum yoktur.
2. Özel İstihdam Bürosu Aracılığıyla
İşçi, özel istihdam bürosunun bordrosunda yer alır ve ilgili işyerinde geçici olarak görevlendirilir. Bu modelde aracı kurum bir ücret karşılığında hizmet verir.
3. Kanunda Belirli Hallerde İşverenler Arası Yazılı Anlaşma ile
Örneğin doğum izni, askerlik gibi işçinin iş akdinin askıya alındığı durumlarda, işveren, işçiyi yazılı onayını alarak başka bir işverene geçici olarak devredebilir.
Geçici İş İlişkisinin Kurulma Şartları
| Şart | Açıklama |
|---|---|
| Yazılı sözleşme yapılması | Geçici iş ilişkisinin yazılı olarak yapılması zorunludur |
| İşçinin rızasının alınması | İşçinin onayı olmadan geçici görevlendirme yapılamaz |
| Süre sınırlaması | Özel istihdam bürolarında en fazla 4+4 ay, toplamda 8 ay ile sınırlıdır |
| Aynı işçi ile tekrar sözleşme | 6 aylık ara verilmeden aynı işçiyle yeniden geçici sözleşme yapılamaz |
| Asıl işverenin sorumluluğu | Ücret ve SGK yükümlülüğü geçici işverenin sorumluluğundadır |
Tarafların Hak ve Yükümlülükleri
1. Asıl İşveren (Ödünç Veren Taraf)
- İş akdi devam eder.
- İşçinin geçici görev süresini belirler.
- İş güvencesi ve kıdem süresi devam eder.
2. Geçici İşveren (Ödünç Alan Taraf)
- İşçinin günlük denetimini yapar.
- İş güvenliği önlemlerinden sorumludur.
- Çalışma süresine ve dinlenme haklarına uymak zorundadır.
3. İşçi (Ödünç İşçi)
- Geçici işverenin iş talimatlarına uymakla yükümlüdür.
- Asıl işverenle olan iş sözleşmesi askıya alınmaz, sadece uygulama yeri değişir.
Önemli Yasal Kısıtlamalar
- Toplu işçi çıkarımı sonrası 8 ay boyunca geçici işçi çalıştırılamaz.
- Grev ve lokavt sürecinde geçici işçi alınamaz.
- Tehlikeli işlerde geçici işçi çalıştırılamaz.
Avantajlar ve Riskler
| Avantajlar | Riskler |
|---|---|
| Esnek istihdam olanağı | Süre sınırına uyulmaması halinde idari para cezası |
| İş gücü planlamasında kolaylık | İşçinin rızası alınmazsa geçersizlik riski |
| Kısa süreli projelerde maliyet kontrolü | Uygulamada işverenlerin sorumluluğu karışabilir |
Sık Sorulan Sorular (SSS)
- Ödünç işçi nedir?
Bir işverenin işçisini geçici olarak başka bir işverene çalıştırmak üzere devretmesidir. - Ödünç işçi uygulaması yasal mı?
Evet, İş Kanunu’nun 7. maddesi kapsamında düzenlenmiştir. - Geçici işveren kimdir?
Ödünç işçiyi geçici olarak çalıştıran işverendir. - İşçinin rızası olmadan ödünç verilebilir mi?
Hayır. İşçinin yazılı onayı olmadan geçici görevlendirme yapılamaz. - Geçici iş ilişkisinde sigorta yükümlülüğü kimdedir?
Geçici işverendedir. - Süre sınırı nedir?
Özel istihdam bürosu aracılığıyla en fazla 8 ay süreyle geçici iş ilişkisi kurulabilir. - İş güvenliği önlemlerinden kim sorumludur?
Geçici işveren sorumludur. - Ödünç işçi hangi işlerde çalıştırılamaz?
Tehlikeli işler, grev dönemleri ve toplu çıkarım sonrası 8 ay süresince çalıştırılamaz. - Geçici işçi ücretini kim öder?
Ücreti geçici işveren öder ancak bazı uygulamalarda özel istihdam bürosu da aracı olabilir. - İşçi hakları zarar görür mü?
Hayır, kıdem ve sosyal hakları devam eder.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
No responses yet